Wchodząc po raz pierwszy do tajskiej świątyni (albo innej świątyni buddyjskiej tradycji therawada np. w Kambodży, Laosie czy Birmie) można zostać przytłoczonym ilością kolorów, nowych ciekawych form, jak i rozmiarem samego budynku. Od dawna przeszkadzało mi to, że nie mogłam znaleźć żadnego porządnego opracowania, które pozwoliłoby mi zidentyfikować poszczególne elementy i struktury w architekturze Azji Wschodniej i Południowo-Wschodniej. Inaczej rzecz się ma z architekturą europejską, zbadaną i opisaną w najdrobniejszych szczegółach, a w razie jakichkolwiek architektonicznych zagwozdek zawsze ratował mnie nieoceniony Wilfried Koch („Style w Architekturze”). Podczas gdy nadal czekam na swojego azjatyckiego Kocha, wpadło mi ostatnio w ręce ciekawe opracowanie na temat tajskich świątyń buddyjskich i postanowiłam od razu po przeczytaniu podzielić się nowo nabytą wiedzą.
Zacznijmy od samej nazwy. Wat to buddyjski kompleks klasztorny, czasami nazywany świątynią. Jest to nie tylko miejsce w którym mieszkają mnisi, ale często również lokalne centrum kultury, w którym odbywają są festiwale, organizowane są przychodnie medyczne i szkoły. Ponadto świątynia może służyć jako nieformalne biuro zatrudnienia i biuro prasowe, parking albo schronisko dla zwierząt (wielu ludzi podrzuca niechciane zwierzaki do świątyń wiedząc, że mnisi się nimi zaopiekują). Świątynny dzwon lub gong bijący regularnie pełni też funkcję zegara lub chronometru dla lokalnej społeczności. Można więc śmiało stwierdzić, że wat ma zarówno sakralny, jak i świecki charakter.
Wat jest miejscem, w którym mnisi studiują, medytują i przestrzegają klasztornej dyscypliny aby stać się lepszymi buddystami. Życie w buddyjskim klasztorze jest niezwykle surowe. Mnisi wstają o godz. 4 rano rozpoczynając dzień od medytacji i intonowania, następnie o godz. 6 boso opuszczają klasztor zbierając po okolicy jałmużnę w postaci jedzenia. Nie jest to jednak żebranie, gdyż po pierwsze świątynia pełni kluczową rolę w życiu i funkcjonowaniu danej społeczności, a poza tym karmiąc mnichów można poprawić sobie karmę. Śniadanie podawane jest w świątyni o godz. 8, a ostatni posiłek dnia przed południem, po czym mnisi aż do położenia się spać kontynuują zajęcia i medytację. Tylko nieliczne świątynie ulokowane są poza miastem, służąc głównie jako ośrodki medytacyjne albo kremacyjne.
Przyjęto uważać, że każdy mężczyzna powinien w pewnym momencie swojego życia zostać mnichem. Jest to oznaką dojrzałości i gotowości do zawarcia małżeństwa. Mężczyzna, który nie zaznał klasztornego życia nie będzie poważnie brany pod uwagę przez młode Tajki jako kandydat na męża. Mnichem można być przez całe życie, rok, kilka miesięcy, tygodni albo nawet jeden dzień, a wystąpić z klasztoru można w dowolnym momencie. Jednak zanim młodzieniec przywdzieje charakterystyczne okrycie w kolorze szafranowym, musi poprosić o pozwolenie rodzinę i żonę oraz posiadać sponsora.
Każdy mnich musi ogolić głowę, brwi i zarost oraz założyć pomarańczową szatę. Mnisi składają 227 ślubów, nakazujących między innymi celibat, abstynencję, ubóstwo i posłuszeństwo. Zgodnie z tradycją żadna kobieta nie może dotknąć tajskiego mnicha, nawet poprzez uścisk dłoni lub w trakcie składania datków. Nowicjusze to zazwyczaj chłopcy poniżej 20 roku życia, którzy zamieszkują w wacie aby nauczyć się klasztornego życia. W odróżnieniu od mnichów składają jedynie 10 ślubów oraz nie noszą dodatkowej szaty na obydwa ramiona. Kobiety również mogą zostać mniszkami. Można rozpoznać je po ogolonej głowie i szatach koloru białego, jednak nie składają one tylu ślubów jak mnich ani nie mają tego samego statusu. Zakonnic jest też znacznie mniej niż mnichów. Zazwyczaj mieszkają one w oddzielnych ośrodkach, oddając się medytacji i czynnościom związanym z gospodarstwem domowym.
Wat może być również celem pielgrzymki, zwłaszcza jeśli przechowywane są w nim ważne relikwie związane z Buddą (phra that) lub jeśli z fundacją świątyni wiąże się np. legendarna wizyta Buddy w tym miejscu (w rzeczywistości historyczny Budda, który żył w VI w.p.n.e. nigdy nie opuścił północnych Indii).
Podczas zwiedzania buddyjskiej świątyni należy przestrzegać kilku zasad: ubiór ma zasłaniać ramiona i nogi aż do kolan; należy zdjąć obuwie przed wejściem do środka; w świątyni siada się ze zgiętymi nogami ułożonymi po jednej lub drugiej stronie ciała, przy czym palce stóp nie mogą wskazywać na posąg Buddy znajdujący się w centrum. W niektórych świątyniach mnisi podchodzą do obcokrajowców aby poprzez konwersację szlifować swój angielski (tzw. monk chat). Należy wówczas pozwolić mnichowi zainicjować kontakt i wystrzegać się dotknięcia go, zwłaszcza jeśli się jest kobietą.
W kolejnym poście przechodzimy do sedna, czyli samej architektury watu. 😉
Czwarty dzień 
Dodaj komentarz