Co jest czym w tajskiej świątyni buddyjskiej? – cz. 2

Zanim wejdziemy do środka watu, warto obejść go dookoła i przyjrzeć się charakterystycznym elementom zdobiącym dach, fasadę i ściany.

Wihan i bot z zewnątrz

Drzwi wejściowe i wyjściowe do obydwu budynków znajdują się na jego krótszym boku, okazjonalnie można zobaczyć dodatkowe małe drzwi dla mnichów na dłuższym boku świątyni. Nietrudno zauważyć, że dach jest najbardziej charakterystycznym elementem każdej sali zgromadzeń i święceń w Tajlandii. Jest wielowarstwowy, ułożony z delikatnie nachodzących na siebie warstw składających się z pojedynczych dachówek. W nowszych świątyniach dachy są zazwyczaj w kolorze ceglastym, zielonym, brunatnożółtym. W starszych świątyniach podziwiać można dachy drewniane lub z terakoty.

P_20190207_164323_HDR

Proporcje dachu i ścian w świątyniach centralnej Tajlandii pozostają w zgodzie z wzorcami wyznaczonymi w XVIII w. w byłej stolicy Tajlandii, Ajutthaji. Fasada jest zazwyczaj wąska, a ściany wysokie. Ich biel kontrastuje ze złotymi zdobieniami oraz wielobarwnymi dachami. Na północy można jednak natrafić na świątynie w stylu lannajskim o niskich drewnianych dachach, które mają chronić przed wiatrem i deszczem. Cechą charakterystyczną starszych świątyń jest wykorzystanie drewna jako podstawowego budulca – od gontów, przez ściany po belki konstrukcyjne.

800px-Wat_Ton_Khwen7
Wat Ton Khwen (Millevache / CC BY-SA 3.0)

Dziś do budowy świątyń wykorzystywany jest przede wszystkim beton, jedynie w najbiedniejszych świątyniach pojawiają się elementy drewniane i blacha falista. Zewnętrzne zdobienia dachu przybierają formę mitycznych strażników. Ich zadaniem jest chronić wnętrze świątyni we miejscach potencjalnie narażonych na przenikanie złych sił, takich jak dach, ale też drzwi i okna. Na szczególną uwagę zasługują pięknie prezentujące się na tle nieba zwieńczenia dachów (chofa) w kształcie ptaka z długim zakręconym płomieniem strzelającym z jego głowy. Na północy Tajlandii chofa może również mieć formę słonia, łabędzia, ryby czy koguta. Jako niebiański strażnik chofa odróżnia święte i królewskie przybytki od świeckich.

800px-Chofahwatpkaeo05
Chofa w Wat Phra Kaew, Bangkok (Heinrich Damm / CC BY 2.0)

Grzbiet dachu w centralnej Tajlandii pozbawiony jest zazwyczaj ornamentów, podczas gdy na północy kraju często udekorowany jest elementami takimi jak niebiański łabędź (hong), parasol, kolumienki zwieńczone pączkami lotosu lub miniaturowy pałacyk (prasat).

IMG_0095
Świątynia w północnej Kambodży; na dachu prasat w kolorze złotym.

Kolejnym charakterystycznym elementem są wsporniki dachu, przybierające często formę rozwijającego się węża naga, którego ogon podtrzymuje dach, a głowa opiera się o ścianę. Czasem forma wsporników jest na tyle abstrakcyjna, że z trudem można wyodrębnić głowę mitologicznego zwierzęcia.

dsc_0013-copy
(The Urge To Wander / CC BY 4.0)

Fasada jest nierzadko bogato udekorowana. Uwagę zwraca deska szczytowa czyli pokaźnych rozmiarów przestrzeń w formie trójkąta znajdująca się nad drzwiami, ozdobiona bogactwem motywów takich jak bóstwa, mityczne stworzenia, splątana winorośl lub jak na zdjęciu poniżej motywy geometryczne.

10471990534_90d3c5b8ab_k
(InOutPeaceProject / CC BY-SA 2.0)

Schody są zazwyczaj ozdobione balustradami w formie węża naga chroniącego wejście do świątyni, ale mają również kosmologiczne znaczenie: są pomostem pomiędzy sferą sacrum a światem doczesnym. Niekiedy w roli strażników wejścia spotkać można parę mitycznych lwów (singh).

410202766_6a0aabf0e3_b
(Akuppa John Wigham / CC BY 2.0)

Drzwi, okna i okiennice są często ożywione różnorodnymi elementami flory i fauny, wyobrażeniami bóstw, scenami z buddyjskich przypowieści i Ramajany. W starszych świątyniach natomiast zamiast okiennic występują wertykalne drewniane lub kamienne kołki przypominające kratę.

okno
Pierwsze okienko w opłakanym stanie, ale na drugim zdjęciu ze świątyni w Luang Prabang (Laos), wygląda już znacznie lepiej.

Nachodziliśmy się wokół watu już wystarczająco. W kolejnym poście wejdziemy do środka buddyjskiej świątyni. Już nie mogę się doczekać, a Wy? 🙂

Źródło:  C. Stratton, What’s What in a Wat, Bangkok, 2010

Dodaj komentarz

Website Powered by WordPress.com.

Up ↑